8D ontwikkelde in co-creatie met Dr. Lise Beumeler (destijds als promovenda verbonden aan RuG Campus Fryslân) en het Medisch Centrum Leeuwarden een VR-revalidatiegame voor mensen die herstellen van een IC-opname: Puzzle Motion. De game is gebaseerd op fysiotherapeutische doelen en afgestemd op de behoeften van deze kwetsbare doelgroep. De aanpak, het prototype én de inzichten uit dit traject leverden zowel wetenschappelijke impact als brede maatschappelijke meerwaarde op.
Een opname op de intensive care laat vaak langdurige sporen na. Veel mensen kampen nog maanden of zelfs jaren met verminderde mobiliteit, energie en mentale klachten. Deze klachten vallen onder het zogeheten Post-Intensive Care Syndroom (PICS). Fysiek herstel begint idealiter al tijdens de opname en vereist intensieve begeleiding. Motivatie en draagvlak bij patiënten vormen hierin vaak een uitdaging.
Tegelijkertijd staat de zorg voor grote uitdagingen op het gebied van digitalisering en personeelstekorten. Innovaties die de druk op de zorg kunnen verlichten en aansluiten bij patiëntbehoeften zijn dus hard nodig. Vanuit deze context is het idee ontstaan om onderzoek te doen naar de mogelijkheid van VR-training voor revalidatie, in het bijzonder met een speelse component om de motivatie hoog te houden.
Aanpak8D-teamlid Johan van der Meulen ging samen met Beumeler van start met een kleinschalige test, waarin herstellende IC-patiënten en zorgprofessionals bestaande games en technologieën uitproberen. Van Kinect (een bewegingssensor) tot VR-headsets en alles daartussenin, puur om gevoel te krijgen bij de hardware die past bij deze doelgroep. Verrassend genoeg bleek juist virtual reality, anders dan verwacht, erg aan te slaan bij de test participanten.
De participatieve aanpak bleek op meerdere vlakken een schot in de roos. Niet alleen hielp het bij het ontwikkelen van een bruikbare toepassing; het vergrootte ook het draagvlak en vertrouwen bij de betrokken zorgprofessionals. Zo zei intensivist Carina Bethlehem: “Als we direct een revalidatiegame met de Oculus Go 2 VR-bril hadden geïntroduceerd, zou er waarschijnlijk weerstand zijn geweest. Dankzij de eerste testen bleek echter dat VR, met een beetje begeleiding, heel goed aansloeg bij patiënten en zeker ook ouderen.”
In nauwe samenspraak met Beumeler en behandelend artsen ontwikkelde 8D vervolgens een op maat gemaakt VR-prototype voor een pilotstudy in het Medisch Centrum Leeuwarden. In de game lossen spelers een puzzel op in een virtuele woonkamer, waarbij ze puzzelstukken verplaatsen met arm- en handbewegingen.
Het spel bevat vier niveaus, geschikt voor verschillende mobiliteitsniveaus, en maakt gebruik van handtracking-technologie: de patiënt hoeft geen controllers vast te houden, wat het gebruiksgemak vergroot. De interface is bewust eenvoudig gehouden, zodat ook patiënten die zich nog op de IC bevinden ermee kunnen oefenen.
ResultatenDe eerste resultaten van het haalbaarheidsonderzoek laten zien dat de inzet van VR-therapie voor revalidatie na IC-opname goed mogelijk is, zowel tijdens het verblijf op de IC als op de verpleegafdeling. De volgende stap is om dit verder te onderbouwen met een controlegroep. Daarnaast wordt gewerkt aan het inzichtelijker maken van de data die tijdens het spelen verzameld wordt, zodat behandelaren kunnen zien wat er wel of niet goed gaat in het bewegingspatroon van de patiënt.
Ontdek hoe je de implementatie van serious games voor de zorg kunt verbeteren in ons whitepaper. Leer van experts en ontvang waardevolle inzichten en aanbevelingen voor effectieve zorgtechnologie-implementatie.
Hoe deel je onderzoeksresultaten effectief met de samenleving? Dit artikel laat zien hoe participatief design bijdraagt aan effectieve kennisoverdracht door vorm, inhoud en context op elkaar af te stemmen. Praktijkvoorbeelden illustreren hoe design academische inzichten bruikbaar maakt in de praktijk.
Hoe verspreid je onderzoeksresultaten op een manier die écht landt in beleid en praktijk? Onze visie: disseminatie is een integraal en inhoudelijk onderdeel van het onderzoeksproces — geen verplicht nummertje achteraf.
Serious games kunnen op twee manieren waardevol zijn voor de wetenschap: via het ontwikkelproces en via het eindproduct of prototype. Lees meer en bekijk veel voorbeelden.